Lễ hội cầu mưa của người Thái ở Mộc Châu – Lễ hội Mộc Châu

Trong các lễ hội Mộc Châu thì lễ hội cầu mưa của người Thái ở bản Nà Bó, Mộc Châu được coi là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong năm, bởi nó bắt đầu cho mùa tươi tốt, bội thu, đời sống ấm no mà còn thể hiện con người và thiên nhiên có sự gắn kết với nhau.

Các cụ già trong bản kể lại, trước đây lễ cầu mưa do dòng họ Lường ở Nà Bó tổ chức, đây là dòng họ lớn, có uy tín trong bản. Ngay cả trong thời kỳ phong kiến, phìa tạo (quan) trong bản cũng phải chấp nhận cho dòng họ Lường làm lễ cầu mưa. Trước đây, năm nào dân bản cũng làm lễ cầu mưa, tuy nhiên sau đó chiến tranh, rồi điều kiện kinh tế không cho phép, lễ cầu mưa bị ngưng lại một thời gian. Đến năm 2011, dân bản họp và thống nhất khôi phục hoạt động tín ngưỡng này, vừa để gìn giữ một lễ hội truyền thống có từ lâu đời, vừa giúp cho thanh niên trong bản hiểu được những giá trị văn hóa đặc sắc mà cha ông để lại.

                                   Trang trí cây nêu chuẩn bị cho lễ hội cầu mưa

Lễ hội cầu mưa là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong năm của người Thái trắng ở Mộc Châu, Sơn La để cầu mưa, mong cho dân bản có được một năm bội thu, gửi nhiều thông điệp cho các thế hệ con cháu về bảo vệ và tôn trọng môi trường sống. Lễ hội cầu mưa thường diễn ra vào ngày 15/2 âm lịch hàng năm.

 

Công việc chuẩn bị đồ cúng thường do phụ nữ đảm nhận.

Lễ cúng Thổ địa có hoa quả, trứng, một con gà, một bộ quần áo của trưởng bản. Lời cúng đơn giản, nôm na rằng lâu nay trời khô hạn, cây cối không có nước nên khô héo, vật nuôi ốm yếu, vạn vật không sinh sôi nảy nở được, nay chúng tôi xin phép Thổ thần Thổ địa được tổ chức lễ cầu mưa, mong các ngài giúp cho buổi lễ được suôn sẻ, trọn vẹn.

                  Ông then, thầy cúng, bà góa và phụ nữ trong làng cùng ra mó nước

Sáng sớm hôm sau, khi mặt trời ló rạng, một bà góa trong bản quẩy đôi gánh buộc những ống bương đựng nước đi tới từng nhà gọi chị em phụ nữ cùng ra mó nước. Sở dĩ phải là bà góa bởi vì câu chuyện ban đầu xuất phát từ việc trời khô hạn, mọi người muốn làm lễ cầu mưa nhưng lại e ngại, sợ ông Trời nổi giận sẽ phạt. Khi đó, một bà góa đã tình nguyện đứng ra làm người hy sinh, cùng thầy mo đi cầu mưa, bà nói rằng nếu ông Trời phạt, bắt phải chết, thì chỉ mong dân bản hãy làm lễ cúng cho bà hàng năm. Nối tiếp tục cũ, năm nào lễ cầu mưa cũng phải có một bà góa tham gia. Bà góa cùng các chị em trong bản, thường là những người đã có gia đình và ở tuổi trung niên, ra mó nước thực hiện nghi lễ đầu tiên của lễ cầu mưa, là làm một lễ cúng tại mó nước và xin phép gánh nước về. Cùng đi với các chị em là thầy mo và người dân trong bản đi thành đoàn phía sau.

Các bà góa cùng lấy nước vào các ống bương và té ra xung quanh

Khi đoàn từ mó nước trở về, cây nêu cũng đã được dựng xong tại bãi đất trống đầu bản. Điểm đặc biệt của cây nêu này là vật trang trí gồm những con chim, con ve đan bằng nan, bên cạnh những cái lồng nhỏ đặt trứng gà, vỏ ốc, vỏ trai… Tương truyền, chim và ve mang lời khấn của dân bản tới ông Then (ông Trời), còn vỏ ốc, vỏ trai tượng trưng cho sự khô hạn, nước thiếu đến mức các loài vật sống dưới nước cũng chết.

 Ông Then sẽ dùng lá cây và nước rời khỏi vị trí của mình và đi vẩy nước vào tất cả người dân với ý nghĩa là sẽ ban mưa

Bắt đầu vào lễ cúng, một người đại diện cho ông Then ngồi phía trên, hướng mặt về phía lễ. Thầy mo ngồi dưới, cùng với những người vừa đi lấy nước ngoài mó nước, dân bản ngồi chung quanh xa xa phía sau. Thầy mo đọc bài cúng kể cho ông Then biết nỗi khổ của dân làng khi không có mưa. Kết thúc bài cúng, ông Then bưng chậu nước đi vòng quanh, vừa đi vừa vẩy nước vào tất cả những người dự lễ. 

                  Chủ tế sẽ kêu than với ông Than về nỗi khổ của người dân

Phần ẩm thực của đêm lễ hội Mộc Châu là rượu cần được làm từ các nhà trong bản biếu đoàn đi cầu mưa. Ngoài rượu cần, dân trong bản còn đem góp những thứ mà họ kiếm được trong rừng, dưới suối như cá, thú, rau, măng… để tổ chức bữa ăn chung cho cả bản và chia cho những gia đình khó khăn trong bản. Ngoài phần ẩm thực, người dân còn tổ chức ca hát nhảy múa, đây là dịp tốt để nam, nữ trong bản trổ tài thi hát đối đáp, hát giao duyên.

Ngay sau khi kết thúc phần lễ cầu mưa, để ăn mừng khi ông Then đã đồng ý cho mưa, tất cả bà con người Thái bắt đầu chơi hội

Vậy là, ngoài thiên đường hoa cải trắng đẹp tinh khôi đã nức tiếng gần xa, lễ hội cầu mưa của người Thái ở Mộc Châu (Sơn La) đã làm phong phú thêm cho lễ hội Mộc Châu và du lịch Mộc Châu, làm giàu thêm bản sắc văn hóa của miền Tây Bắc nước ta. 

                                                                   theo:mocchauonline.com